Laatst bijgewerkt op 11-5-2024

Inleiding

In 1987 ben ik begonnen met het inventariseren van de wegkruisen in Limburg.
ben in het bezit  (2016) van 20.000 foto's van verschillende wegkruisen in Europa waarvan ca 16.000 van Limburg.
In de loop van 30 jaren is alweer heel wat veranderd in onze provincie;  verplaatsing -vernieling -achterstallig onderhoud etc.
van onze wegkruisen.
De Stichting Kruisen en Kapellen te Roermond, die met een nauwlettend oog hierop toeziet heeft een totale inventarisatie gemaakt
van deze vrome elementen in ons Limburgs land en waaraan ook ik heb moge meewerken.
steentje hiertoe heb ik bijgedragen door onderhoud en nieuw te plaatsen van div. kruisen en het kaart brengen van deze kruisen.
2010 ben ik tot het bestuur van deze stichting toegetreden.
In 2008 -2009 en 2011 heb ik een 3 tal boeken geschreven over de wegkruisen in ons mooi Zuid-Limburgs Heuvelland.

Wanneer U op de blauwe naam klikt van de gemeente  komt U automatisch bij de foto's van die gemeente terecht

 Gem. Beek
 Gem. Beekdaelen
 Gem. Brunssum
 Gem. Eijsden-Margraten
 Gem. Gulpen-Wittem
 Gem. Heerlen
 Gem. Kerkrade
 Gem. Landgraaf
 Gem. Maastricht
 Gem. Meerssen
 Gem. Simpelveld
 Gem. Sittard-Geleen
 Gem. Stein
 Gem. Vaals
 Gem. Valkenburg
 Gem. Voerendaal

Interview Veldkuus
 

Voor gegevens van deze foto's kunt U altijd terecht via mijn E Mail adres
 

 (chr-willems@ziggo.nl) of telefonisch onder nr 045-5751390.

1.Devotiekruisen; Hier wordt gebeden bij ernstige ziekte of tijdens oorlogen en processies.

2.Moord- of Memoriekruisen; Deze kruisen herinneren ons aan een moord of dodelijk ongeval.

3.Hagelkruisen; Deze kruisen werden door de boeren geplaatst ter bescherming van hun oogst.

4.Missiekruisen; Wanneer de paters Redemptoristen missie preekten plaatste men aan het eind een Missiekruis.

5.Grenskruis; Deze kruisen plaatste men aan de gemeente - of landgrenzen en aan de grenzen van grootte landerijen

6.Boerderijkruis; Men plaatste deze kruisen bij grote boerderijen.

7.Pestkruis; Deze kruisen werden vroeger geplaatst ter bescherming tegen de Pest.

8.Gevelkruis; Dit wordt aan de woning of boerderij gehangen om bescherming van hun goed af te  smeken.

9.Kerkhofkruis; Men plaatste dit kruis als centraal kerkhofkruis.

10.Marktkruis; Deze kruisen plaatste men in grotere steden op de markt of grotere pleinen.

Deze kruisen zijn van verschillende materialen gemaakt oa;  Gietijzer  - Smeedijzer  - Granietsteen  - Hout  - Natuursteen  - Beton of cement           

 Bakstenen RVS en Mozaïek.

      Kruis op Paal.  Dit kruis staat in Val gemeente Terneuzen in Zeeland bij boerderij-Camping Valweg 6 4543 te Laamslag.
      Het is door een antiquair vermoedelijk uit Frankrijk meegebracht naar Zeeland. Heeft vermoedelijk op een Frans kerkhof gestaan.
      De Franse tekst is als volgt: La mort des justes est précieuse devant le seigneur.
      Wat betekend:  De dood van de rechtvaardigen is kostbaar voor de Heer.

Dialezingen

Een dialezing die uit ca. 200 dia's bestaat en ca  2 uren duurt.
In deze  serie vertel ik over de verschillende soorten wegkruisen in het Heuvelland.
een rode draad stroomt de Geul met z'n zij-beken door deze serie net zoals door het landschap.
Tevens komen folklore en tradities aan de orde.  In Zuid Limburg kunnen wij natuurlijk niet aan de kloosters- kastelen en oude vakwerkhuizen voorbij gaan.
Als laatste behandel ik dan een tiental kruisen van de woonplaats zelf. Een ware kruistocht door ons mooie Limburgse land.   

                                           =========================================================================================

Deze dialezing bevat ca 150 dia's en duurt met tekst en uitleg ca. 2 uren.
In deze serie vertel ik over de verschillende bedevaartsoorden die Limburg en de ons omringende landen rijk zijn.
Hierin zal vooral ook aan de minder bekende oorden aandacht worden besteed, zoals Holzet –Houthem –Heppeneert -Wijk Maastricht -Astenet  - Thorn - Sittard en anderen.
Ook de meer bekende bedevaartsoorden worden ruimschoots behandeld zoals Wittem-Maastricht-Banneux-Moresnet - Kevelaer - Scherpenheuvel .

                                           =========================================================================================

Een serie over het landschap met al zijn bijzondererheden zoals het Landschap, Kloosters, Kastelen, de Geul, Molens ect ect.
In 2008 - 2009 en 2010 schreef ik een drietal boeken over de wegkruisen in het Heuvelland.
Het eerste boekje "Langs 'sHeerenwegen in Doorkruist Heuveland" is het enige  dat nog verkrijgbaar is bij mij, kosten 15,00.
bevat 90 pagina's en honderden foto's.

                                                            
Ik wens U veel kijk en lees plezier,

Chris Willems - Ubachsberg

===========================================================================

    Interview in dagblad Trouw 11 juni 2017 door Stijn fFens

    De kruistochten van Chris Willems

    Deze zomer brengt Trouw heilige plekken in beeld: bijzondere plekken die veel betekenen in de in de geloofsovertuiging of levensbeschouwing van mensen.
     Aflevering 1 : de wegkruisen in Limburg.

      Stijn Fens 11 juli 2017. 22.11

      Met enige regelmaat maakt Chris Willems uit Voerendaal op zondag met zijn vrouw een ritje met de auto. Dan gaan ze koffie drinken op een terras met het uitzicht op het
      Limburgse heuvelland. Maar helemaal onbezorgd zijn deze uitstapjes niet. Willems gebruikt ze om de dertig wegkruisen, die hij in beheer heeft aan een inspectie te
      onderwerpen. In de auto heeft hij standaard een kartonnen doos met een veger en een kwast, zodat vuiligheid meeteen kan worden verwijderd.
      "Er worden ook veel kruisen vernield. Op zaterdag is het meestal prijs. De jeugd gaat dan uit en kruisen zijn dan meestal het slachtoffer van hun baldadigheid.
      Omwonenden melden dan aan mij dat er een kruis beschadigd is".

      Achter in zijn tuin heeft Willems altijd wel een paar kruisen die moeten worden opgeknapt.  Willems verkoop ze dan vervolgens door. "Maar ik hoef er niet aan te verdienen.
      Het is gewoon fijn om te doen".

      In Limburg staan honderden kapellen en wegkruisen. Die wegkruisen vind je overal: in de berm, gewoon midden in een weiland of vastgemaakt aan een huis.
      Willems "In Noord-Brabant zie ik ze ook wel en in de Achterhoek kom je er een paar tegen, maar het is toch vooral Limburg. Zón kruis is oorspronkelijk bedoeld om
      bij te bidden. Als iemand ziek is of bij een overlijden. Of in tijd van oorlog. Als een boer er vroeger langs reed, deed hij zijn pet of hoed af en zei hij:
      "Geloof zij Jezus Christus, Amen".

      Fanatieke vrijwilligers

      De kruis worden door honderden vrijwilligers onderhouden. De vrijwilligers zijn verenigd in de Stichting Kruisen en Kapellen in Limburg.
      Een paar keer per kwartaal komen de meest fanatieke leden bij elkaar.  Willems maakte kennis met de wegkruisen toen hij als geluidstechnicus door Zuid-Limburg reisde.
     Dan kwam ik in een dorp en zag zo'n mooi kruis staan. Als ik dan een paar jaar later terug kwam, was het er niet meer. Toen ben ik die kruisen gaan fotograferen.
      Zodat ze niet verloren gingen.  "In dertig jaar tijd ontstond een database waarin alle Limburgse kruisen te vinden zijn." In totaal heb ik het dan over zo'n twintigduizend
      foto's verteld Willems trots. Die kruisen en kapellen passen bij Limburg. En wij Limburgers moeten ze in ere houden.

      Met de auto rijden we langs enkele favorietewegkruisen van Chris Willems, de kartonnen doos met schoonmaakspullen achterin.  De reis begint in het dorp Eys, gemeente
      Gulpen-Wittem. Daar staat op de plek waar de Karstraat en de Kruisberg ( bekend van de voorjaarswielerwedstrijd Amstel Goldrace) bij elkaar komen een groot kruis,
      waarop "Eert den Schepper" geschreven staat. Daarnaast een verdwaald markeringspaaltje van wat de rode wandeling moet zijn en daarnaast een steen.
      Met een veger verwijderd Willems liefdevol wat vuil dat op het kruis zit.  "Op die steen stond eerst een gietijzeren kruis. Dat is vernield en daarvoor in de plaats is een
      smeedijzeren exemplaar gekomen dat nu naast de steen staat. Hier is in 1860 de boerenknecht Arnold Rouillon door de bliksem getroffen. Hij was op slag dood.
      Al vrij snel is hier een kruis neergezet ter zijner gedachtenis. Mooi toch."

    Maria bedanken

    Naast het kruis is een bankje neergezet en een prullebak. Twee wielrenners houden halt. Ze weten even niet hoe ze verder moeten op hun tocht. Na een paar muniten
    rijden ze door.  Zo'n kruis doet wat met een plek.  Heilig vind ik een groot woord, maar er gebeurt wel wat. Zelf ben ik vorig jaar heel ernstig ziek geweest.
     Als ik dit goed zou overleven, zou ik Maria gaan bedanken in Lourdes. Dit jaar ben ik gegaan. Dat katholieke zit nou eenmaal in mij. Als ik bij zo'n kruis sta op een van
     mijn inspectierondes, bid ik wel eens een Weesgegroetje. Gewoon uit dankbaarheid.

     De kruisdichtheid is in Zuid-Limburg erg hoog. Voor het Arnold Janssenklooster in Wahlwiller, staan er - vlak bij elkaar - zelfs twee. Een ervan is het gedachteniskruis
     voor Angèle Pleyers. Op het naamplaatje staan haar naam, geboorte- en sterfdatum en Rust in Vrede. Daaronder staan twee engeltjes afgebeeld. Willems kent het verhaal
     van Angèle. Ze kwam uit Mechelen en was op weg naar school.  Een vrachtwagen beladen met melkbussen kwam haar tegemoet en daar is ze onder gekomen.
     Ze was nog maar twintig jaar  oud. Dit is een klein kinderkruis. Voor een jong iemand ga je geen groot kruis neerzetten. De vrachtwagen firma die de melkbussen vervoerde
     zorgt voor het onderhoud. Willems is nauwelijks te verstaan. Nog altijd razen hier de vrachtwagens langs Angèle. "we moeten verder . Ik wil nog zoveel laten zien"zegt hij.

     En dan rijden we door. We passeren een zogenoemd `Moordkruis` wat de plek markeert waarin 1653 Maecke Koeckarts werd vermoord.  Een paar kilometers verderop,
     tussen Mechelen en Partij staat het gedachteniskruis voor Henkie Hendriks wiens bus door Engelse piloten werd aangezien voor een Duits legervoertuig.
     En in Epen bezoeken we het kruis dat werd opgericht voor Walter Engering die in december 1980 met zijn slee tegen een betonnen drinkbak gleed en op slag dood was.

     Zo verandert een op het eerste gezicht anoniem landschap in een aaneenschakeling van gewijde plekken. Een keten van verhalen. Een soort van meditatieve route.
     "De betekenis van die kruisen verandert natuurlijk." zegt Willems. Ze zijn cultureel erfgoed geworden.  Alhoewel er nog zeker mensen zijn die een gebedje bij zo'n kruis
     prevelen. Natuurlijk denk ik weleens na hoe het na mijn dood verder moet met de kruisen die ik in beheer heb. Ik ben al 74. Mijn kinderen zie ik dit niet doen.
     Het archief gaat in ieder geval naar de Stichting in Roermond. Ik vertrouw erop dat iemand mijn werk voortzet.

     Het meest bijzondere kruis heeft Willems voor het laatst bewaard. Het hangt aan een boom op de schilderachtige weg tussen Epen en Mechelen.Een eenvoudig houten kruis
     tegen een groene achterwand. "Ik ben hier op 23 januari 1963 met mijn bromfiets tegen een andere bromfiets op ge botst", verteld Willems. "Ik kwam aan de andere kant
     van de straat terecht, mijn tegenligger - hij heette Jan Blezer - aan de andere kant.  Die nacht vroor het zeventien graden. Jan had slechts een dun jasje aan, ik had een
     lange leren jas. Ik heb de kou goed kunnen verdragen, maar hij is dezelfde nacht nog gestorven. Drie dagen ben ik buiten westen geweest. Nooit ben ik geweten gekomen
     wat er precies is gebeurd. Dat knaagt nog altijd aan me.
     In 1990 heb ik contact opgenomen met de familie van Jan. Of ik een kruis mocht neerzetten ter herinnering aan hem. Dat mocht. Nadat het een keer vernield was, heb ik het
     hoog aan de boom opgehangen. Mijn dochter woont in Epen en altijd als ik hier langs kom, denk ik aan Jan. Zo'n jong leven. Hij was nog maar achttien jaar oud.
     Even schiet Chris Willems vol, maar al snel herpakt hij zich, "Het moet geverfd worden, zie ik nu."

 ======================================================================

Interview Stichting Kruisen en Kapellen Roermond

 Afscheid van Wim van Diepen en Chris Willems

Chris Willems en Wim van Diepen maakten al ruim een decennium deel uit van het stichtingsbestuur. Ze doen een stap terug op het moment dat de bestuurscultuur aan het veranderen is.

Wim van Diepen uit Belfeld werd in 2005, na zijn pensionering, lid van het algemeen bestuur. Ben Brader kende hem vanuit de onderwijswereld en benaderde de gepensioneerde leraar economie. Twee jaren later nam hij het penningmeesterschap over van Ben Brader, die verder als secretaris aanbleef. Daardoor werd de stichting minder kwetsbaar. Het wegvallen van Ben tijdens de kerstperiode van 2014 zorgde voor een sterk gemis binnen SKKL. De stichting heeft Ben geëerd door de plaatsing  en inzegening van een wegkruis ter gedachtenis aan Ben in januari 2015. Dat herinneringskruis vindt u aan de Kessenicherweg te Thorn en ligt aan de aloude pelgrimsroute naar Santiago de Compostella.De interesse van Wim in kruisen en kapellen vindt zijn grondslag in zijn belangstelling voor het landschap. Ze zijn onderdeel van het landschap, gaan er in op en zijn rustpunten voor gelovigen en belangstellenden.Wim was 10 jaren lang penningmeester van het stichtingsbestuur. Toen de zoektocht naar een opvolger geen resultaat had, nam de toenmalige bestuurssecretaris Jos Jenniskens het penningmeesterschap in 2017 van hem over. Bij het vertrek van Wim had de stichting een gezonde financiële basis ondanks het feit dat het duidelijk was, dat het bisdom steeds meer kosten zou moeten gaan doorberekenen. De oude kwetsbaarheid werd bij ontstentenis van een opvolger daarom hersteld. Wim en zijn vrouw Lien hebben jarenlang de verzending van ons magazine voor hun rekening genomen. De positie die Wim in het algemeen bestuur innam, bestuurslid voor de regio Venlo-Tegelen-Beesel, is nog niet ingevuld. Geïnteresseerden kunnen contact daarover opnemen met Matheu Bemelmans, de bestuursvoorzitter.

 Chris Willems uit Ubachsberg wordt in 2009 gestrikt voor een bestuursfunctie bij onze stichting. Ed van Gelder en Wiel Oehlen hebben hem in eerste instantie benaderd. Vervolgens werd hij benaderd door Harrie Knoors en Godfried Egelie, de oprichter van de stichting. Geluidstechnicus Chris heeft altijd als belangstelling gehad voor ons erfgoed. Hij zag tijdens zijn werk in de jaren zeventig en tachtig, als hij zorgde voor de techniek bij optredens van blaaskapellen,  dat steeds meer kruisen en kapellen verdwenen. Hij besloot in 1987 deze monumentjes van vroomheid voor het nageslacht op foto vast te leggen. ’s Zomers fotografeerde Chris en ’s winters vergaarde hij in gesprekken met onder meer heemkundeverenigingen informatie over hun geschiedenis. Al snel waren de eerste vijfhonderd foto’s gemaakt. Op systematische wijze heeft hij ze per dorp en gemeente gearchiveerd. Zijn fotocollectie telt inmiddels 16.000 foto’s. In eerste instantie beperkte hij zich tot Zuid-Limburg, maar later heeft hij ook veel monumentjes van devotie in Noord- en Midden-Limburg gefotografeerd. Voor zijn pensioen deed hij dat jarenlang op maandag als zijn winkel gesloten was. Bij het fotograferen werd ook wat klein onderhoud verricht. Daar hield het niet mee op, waar nodig zorgde hij ervoor dat deze pareltjes werden gerepareerd. Zijn uit de hand gelopen hobby resulteerde in drie boeken: Langs ‘sHeerenwegen in doorkruist Heuvelland. Een tocht door het Heuvelland van Zuid-Limburg met zijn kruisen en kapellen, 2008, Golvend Heuvelland. Een tocht langs kruisen en kapellen, kloosters, kastelen, molens etc. in het Limburgse Heuvelland, 2009, en 50 Kruisen, 50 verhalen in Limburg, 2011, en Door familieomstandigheden trekt Chris zich terug als bestuurslid, maar zal binnen de mogelijkheden actief blijven. Zijn aandachtsgebied was Gulpen-Wittem, Simpelveld en Voerendaal. Zijn opvolger René Kremer, afkomstig uit Vaals, krijgt als werkgebied Vaals, Gulpen-Wittem en Simpelveld.

 Beide oud-bestuursleden breken een lans voor de positie van de gewone vrijwilligers binnen het stichtingsbestuur. Tijdens de contactdag wil het bestuur afscheid nemen van deze zeer gewaardeerde bestuursleden. U kunt dit luister bijzetten door uw aanwezigheid bij de contactdag in Simpelveld.

 RvdH

=============================================================================

  Stichting Veldkruus

   In gesprek met ….. Chris Willems

 In onze reeks “In gesprek met”, waarin we aandacht besteden aan één van de ‘kruisridders’ in het veld, deze keer de schijnwerper op Chris Willems.
 We noemen Chris wel eens de “Peetvader van de wegkruisen in Limburg”. Als Chris er niet was geweest dan hadden we heel wat minder kruisen in het Heuvelland gehad.
 En ook waren een heleboel bestaande exemplaren niet in zo’n goede staat geweest. Want Chris heeft zijn hart verpand aan deze religieuze objecten.
 Helaas, begin dit jaar heeft hij aangegeven dat hij, vanwege zijn eigen gezondheid en die van zijn vrouw Josien, toch wat stappen terug moet gaan zetten.
 Een goede aanleiding om weer eens met Chris te gaan praten.

Chris (rechts) op zijn praatstoel

 Na een warm welkom in Ubachsberg bij Chris thuis ‘moeten’ we eerst aan de koffie met iets lekkers. Dat tekent Chris: altijd open, vriendelijk en gastvrij.
  Uiteraard hebben we het eerst nog even over de aanleiding voor dit gesprek: de ouderdom komt met gebreken.

 En niet alleen nu, ook in het verleden heeft zijn lichaam hem wel eens in de steek gelaten. Bijvoorbeeld in 2009, na een val van een trapje, heeft hij zich in een scootmobiel
 voort bewogen en in 2016 is hij zo ziek geweest dat hij Maria toen heeft beloofd dat hij haar zou gaan bedanken in Lourdes als hij het zou overleven.
 En dat heeft hij in 2017 gelukkig ook kunnen doen. Helaas is de gezondheid van zijn vrouw in de jaren daarna flink achteruit gegaan.
 Nu heeft hij een groot gedeelte van zijn tijd nodig om haar te helpen.
 Maar al snel zegt Chris: Er zijn gelukkig genoeg dingen om blij van te worden. Ons leven heeft veel mooie momenten gekend en die zijn er nog steeds.
 onderhouden van kruisen en het zoeken naar de verhalen daar achter is daar één van.

 Hoe is Chris aan deze hobby gekomen: in de jaren 80 van de vorige eeuw was Chris geluidstechnicus.|Ieder weekend was er wel ergens in Zuid-Limburg iets te doen,
 waarbij een feesttent natuurlijk niet mocht ontbreken.
 En voor het geluid wisten ze dan Chris te vinden. Wat hem in die tijd opviel was dat er in ieder dorp wel kapelletjes stonden en overal langs de weg kruisbeelden.
 Maar soms bleek het jaar daarop zo’n kruis ineens verdwenen. Dat hield hem bezig. Hij legde contacten met diverse Heemkundeverenigingen om meer te weten|
 komen over al deze religieuze objecten.

 In 1987 is hij begonnen om her en der de kruisen te fotograferen. En gestimuleerd door Bèr (of Bert??????) Melchiors, die hem klappers met afbeeldingen en beschrijvingen van
 wegkruisen in en rond Margraten schonk, ging dit al snel verder: ook kruisen in de rest van Limburg werden gefotografeerd.

  Toen hij in 1997 enkele computercursussen had gevolgd is Chris het digitale tijdperk ingestapt: foto’s werden met een digitale camera gemaakt en de opnames op zijn
  website |geplaatst: wegkruisen-chriswillems.nl Chris heeft toen wel besloten om zijn ‘werkgebied’ te beperken tot Zuid-Limburg.
  Het resultaat mag er zijn: een website met ruim 20.000 foto’s en, zeker zo belangrijk, vaak aangevuld met relevante informatie.

 Maar niet alleen heeft hij foto’s gemaakt; hij was niet te beroerd om zelf de handen uit de mouwen te steken. Was er een kruis vernield?
 Chris plaatste een nieuwe of knapte het op; dat laatste vaak samen met Wiel Erven. Ook kleinere kruisen konden rekenen op zijn aandacht: zo nodig kregen die een nieuwe
  verflaag of werden ze liefdevol met een bezempje afgeborsteld.

Naast zijn website heeft Chris ook nog 3 boekjes uitgegeven met foto’s van kruisen en bijbehorende verhalen. Ook heeft menigeen kunnen genieten van zijn dia-avonden.

 Voor het antwoord op onze vraag welk kruis hij het eerst zelf heeft opgehangen, hoeft hij niet lang na te denken: in 1990 heeft hij op een boom langs de weg van Mechelen naar
  Epen een simpel, zelf gemaakt, kruis gehangen met de tekst "J.B. * 24-7-1945 + 25-2-1963"
  Het is een kruis ter nagedachtenis aan Jan Blezer, die hier in een ijskoude nacht met zijn brommer is verongelukt.
  Chris Willems was hier bij betrokken maar heeft het ongeluk wel overleefd. Wat er precies in die nacht is gebeurd, is altijd onduidelijk gebleven.
  Maar Chris is het nog steeds niet vergeten: “Dit draag ik voor altijd met me mee”. 

 Wat het mooiste kruis is? Chris komt daar ook snel mee: het oude moordkruis bij Elzet uit 1653. Vooral het verhaal daar achter boeit hem sterk.
 Maar er blijkt niet één verhaal te zijn; er gaan wel drie versies rond, maar altijd is er wel sprake van een crime passionel.
 Kijk op de site van Chris bij Mechelen bij kruis nummer 17.

  In het verdere gesprek passeerden nog diverse onderwerpen de revue.   Terugkijkend vindt Chris dat de weg- en veldkruisen gelukkig weer meer aandacht krijgen.
 Ook worden de meeste exemplaren goed onderhouden. Hij heeft daarnaast de indruk dat het aantal bewuste vernielingen minder is dan in de jaren 90.

 Zijn werk voor de Stichting Kruisen en Kapellen Limburg mag ook niet onvermeld blijven. 11 jaar lang heeft Chris een bijdrage hieraan geleverd als lid van het Algemeen bestuur.
  Voor dit werk, maar zeker ook “omdat hij zich al bijna 50 jaar verdienstelijk maakt voor de instandhouding van religieus erfgoed in Limburg” heeft hij in 2019 een Koninklijke
  Onderscheiding gekregen.

Chris, bedankt voor alle inzet voor het klein-religieus erfgoed in Zuid-Limburg. We hopen je nog heel vaak tijdens een wandeling of op een terras tegen te komen.
Maar zoals je zelf zegt: je bent nog niet gestopt! Dus waarschijnlijk zien we je ook nog wel eens als je een kruis aan het schoon maken bent of bij ander onderhoud.

==============================================================================